Revolta e shkurtër e Prigozhinit, me pasoja të mëdha për Putinin

Që kur arriti marrëveshjen me Kremlinin, askush nuk ka dëgjuar për Prigozhinin, dikur mik i afërt me presidentin Putin. Me marrëveshje ai i dha fund marshit të mercenarëve drejt Moskës dhe u largua nga Rusia

(AP) – Sfida më e madhe për presidentin rus, Vladimir Putin, në më shumë se dy dekada në pushtet, përfundoi pasi komandanti i mercenarëve rebelë arriti marrëveshje me Kremlinin për të ikur drejt Bjellorusisë dhe tërhoqi mercenarët.

Revolta e shkurtër ekspozoi pikat e dobëta të ushtrisë së Qeverisë ruse. Ushtarët e “Wagnerit” nën komandën e Yevgeny Prigozhinit arritën që të merrnin kontrollin e qytetit Rostov pa u penguar nga askush. Ndërkaq, deri të shtunën në mbrëmje ata ishin vetëm 200 kilometra larg Moskës. Ushtria ruse kishte vështirësi në mbrojtjen e kryeqytetit.

Me marrëveshjen e arritur, Prigozhini ka shkuar në Bjellorusi, shtet i cili ka përkrahur pushtimin rus të Ukrainës. Të gjitha akuzat kundër tij për nxitje të rebelimit do të bien.

Qeveria gjithashtu ka thënë se nuk do të përndjekë mercenarët që morën pjesë në rebelim, ndërkaq ata që nuk iu bashkuan planit të Prigozhinit do të shpërblehen me kontrata nga Ministria ruse e Mbrojtjes. Prigozhini urdhëroi ushtrinë e tij që të ktheheshin në Ukrainë, ku kanë qenë duke luftuar përkrah ushtrisë së rregullt ruse.

Prigozhini, i cili dërgoi një sërë përditësimesh audio dhe video gjatë revoltës së tij, ka heshtur që kur Kremlini njoftoi se marrëveshja ishte ndërmjetësuar që ai të përfundonte marshimin e tij dhe të largohej nga Rusia.

Figura e Prigozhinit

Eksperti i çështjeve ruse, James Nixey, drejtor i think-tankut “Chatham House” me bazë në Britani, e dinte se Prigozhini nuk do të kishte sukses në planin e tij.

“Prigozhini nuk pëlqehet nga elitat ruse. Ai është i pakulturë, një lloj fshatari ose shërbyesi dhe nuk respektohet. Nuk mund ta marrësh Moskën, nuk mund të bëhesh president nëse nuk e ke përkrahjen e klaneve të ndryshme dhe qendrave të pushtetit. Prigozhini mund të kishte ushtarë të stërvitur dhe të frikshëm. Por kjo nuk është e mjaftueshme për të marrë Rusinë. Është supozim qesharak, të jem i sinqertë. Moska është e mbrojtur mirë dhe nuk ka rëndësi nëse humbet një qytet me më pak rëndësi”, ka thënë Nixey.

Deri të dielën nuk ka pasur raportime se çfarë roli do të ketë Prigozhini në udhëheqjen e mercenarëve.

Që kur arriti marrëveshjen me Kremlinin, askush nuk ka dëgjuar nga Prigozhini, dikur mik i afërt me presidentin Putin. Me marrëveshje, ai i dha fund marshit të mercenarëve drejt Moskës dhe u largua nga Rusia.

Putini të shtunën kishte kërcënuar me ndëshkim të gjithë ata që kishin organizuar rebelimin. Ai e quajti tradhti dhe thikë pas shpine.

Mirëpo rebelimi i Prigozhinit ka ekspozuar dobësitë e Kremlinit dhe të Ministrisë së Mbrojtjes.

Fillimisht Kremlini dështoi të reagonte ndaj rebelimit dhe kjo me gjasë ka ndodhur për shkak të humbjeve të mëdha që ka pësuar ushtria ruse në Ukrainë.

Në rast se do të vazhdonte marshin, Prigozhini me shpejtësi do të arrinte në periferi të Moskës.

Prigozhini kërkoi shkarkimin e ministrit të Mbrojtjes, Sergei Shoigu, të cilin vazhdimisht e ka kritikuar për fushatën në Ukrainë.

Në rast se Putini pajtohet për shkarkimin e ministrit, do të jetë dëm i madh politik për presidentin pasi Prigozhinin e quajti tradhtar që goditi pas shpine.

Fortifikimi i Moskës

Moska u përgatit për ardhjen e forcave “Wagner” duke ngritur pika kontrolli me automjete të blinduara dhe trupa në skajin jugor të qytetit. Rreth 3 mijë ushtarë çeçenë u tërhoqën nga luftimet në Ukrainë dhe u nxituan atje herët të shtunën, njoftoi televizioni shtetëror në Çeçeni. Trupat ruse të armatosura me mitraloza vendosën pika kontrolli në periferinë jugore të Moskës. Ekuipazhet gërmuan pjesë të autostradave për të ngadalësuar marshimin.

Trupat “Wagner” përparuan në vetëm 200 kilometra nga Moska, sipas Prigozhinit. Por pasi u arrit marrëveshja, Prigozhin njoftoi se kishte vendosur të tërhiqej për të shmangur “gjakderdhjen ruse”.

Një institut me bazë në SHBA argumentoi se rebelimi i Prigozhinit “ekspozoi dobësi të rënda” në Kremlin dhe në Ministrinë e Mbrojtjes.

Instituti për Studimin e Luftës tha se Kremlini luftoi për të dhënë një përgjigje koherente ndaj rebelimit dhe se një arsye ka të ngjarë të ishte ndikimi i humbjeve të rënda ruse në Ukrainë.

“’Wagner’ ka të ngjarë të kishte arritur në periferi të Moskës nëse Prigozhin do të vendoste t’i urdhëronte ata ta bënin këtë”, ka thënë instituti.

Të dielën në mëngjes disa kufizime ishin ende në fuqi përgjatë autostradës kryesore midis Moskës dhe Rostov-on-Don, megjithëse kufizimet e trafikut po hiqeshin gradualisht në vende të tjera.

Prigozhin kishte kërkuar shkarkimin e ministrit të Mbrojtjes, Sergei Shoigu, të cilin Prigozhin e ka kritikuar prej kohësh me terma të vyshkur për sjelljen e tij të luftës 16-mujore në Ukrainë.

Inteligjenca amerikane ka njoftuar se tash e disa javë Prigozhini po tubonte forcat në kufi me Rusinë. Kjo kundërshton qëndrimet e Prigozhinit se rebelimi ka nisur si reagim ndaj një sulmi të ushtrisë ruse në kampin e mercenarëve në Ukrainë.

Në shpalljen e rebelimit, Prigozhini i ka akuzuar forcat ruse se synonin kampet e “Wagnerit” në Ukrainë me raketa, helikopterë dhe artileri. Ai pretendoi se gjenerali Valery Gerasimov, shef i Shtabit të Përgjithshëm, urdhëroi sulmet pas një takimi me Shoigun, në të cilin ata vendosën të shkatërronin kontraktorin ushtarak.

Ministria e Mbrojtjes mohoi të ketë sulmuar kampet.

Vëzhgimi nga amerikanët

Udhëheqësit e Kongresit u informuan për ngritjen e Wagnerit në fillim të javës së kaluar, ka treguar një person i njohur me këtë çështje. Personi nuk ishte i autorizuar të fliste publikisht dhe foli për “Associated Press” në kushte anonimiteti. Konferenca e inteligjencës amerikane u raportua për herë të parë nga CNN.

Një motiv i mundshëm për rebelimin e Prigozhinit ishte kërkesa e Ministrisë së Mbrojtjes ruse, të cilën Putini e mbështeti, që kompanitë private të nënshkruanin kontrata me të deri më 1 korrik. Prigozhin kishte refuzuar ta bënte këtë.

“Mund të ndodhë që ai goditi tani, sepse e pa atë afat si rrezik për kontrollin e trupave të tij”, ka shkruar Herbst në një artikull për Këshillin Atlantik.

Instituti për Studimin e Luftës ka theksuar se marrëveshja që i dha fund krizës “me shumë gjasa do ta eliminojë grupin ‘Wagner’ si aktor i pavarur i udhëhequr nga Prigozhini në formën e tij aktuale, megjithëse elementët e organizatës mund të qëndrojnë nën kapacitetet ekzistuese dhe të reja”.

Mediat ruse raportuan se disa helikopterë dhe një aeroplan komunikimi ushtarak u rrëzuan nga trupat “Wagner”. Ministria e Mbrojtjes e Rusisë nuk ka komentuar.

Trupat dhe pajisjet e “Wagnerit” ishin gjithashtu në provincën Lipetsk, rreth 360 kilometra në jug të Moskës.

Kryebashkiaku i Moskës, Sergei Sobyanin, e shpalli të hënën një ditë jopune për shumicën e banorëve si pjesë e masave të shtuara të sigurisë, një masë që mbeti në fuqi edhe pas tërheqjes.

Ukrainasit shpresonin se luftimet ruse do të krijonin mundësi që ushtria e tyre të rimarrë territorin e pushtuar nga forcat ruse.

“Këto ngjarje do të kenë qenë një ngushëllim i madh për qeverinë dhe ushtrinë ukrainase”, ka thënë Ben Barry, bashkëpunëtor i lartë për luftën tokësore në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelenskyy, tha të shtunën vonë, pak para se Prigozhini të shpallte tërheqjen e tij, se marshimi ekspozoi dobësinë në Kremlin dhe “u tregoi të gjithë banditëve, mercenarëve, oligarkëve rusë” se është e lehtë të kapësh qytetet ruse “dhe, ndoshta, arsenalet”.

Oferta e Kremlinit për amnisti ndaj Prigozhinit u negociua nga presidenti bjellorus Aleksandër Lukashenko, gjë që mund ta kishte ngritur statusin e tij në marrëdhëniet e tij me Putinin.

Instituti për Studimin e Luftës shkroi se roli i liderit bjellorus ishte “poshtërues për Putinin dhe mund t’i ketë siguruar Lukashenkos përfitime të tjera”.

Trupat “Wagner” kanë luajtur rol vendimtar në luftën e Ukrainës, duke pushtuar qytetin lindor të Bakhmutit, zonë ku janë zhvilluar betejat më të përgjakshme dhe më të gjata. Por Prigozhini e ka kritikuar gjithnjë e më shumë ushtrinë, duke e akuzuar atë për paaftësi dhe për mungesë municionesh të trupave të tij.

62-vjeçari Prigozhin, ish-i dënuar, ka lidhje të kamotshme me Putinin dhe ka fituar kontrata ushqimore fitimprurëse të Kremlinit që i dhanë pseudonimin “Putin’s Chef”.

Ai e dhjetëra shtetas të tjerë rusë u akuzuan në Shtetet e Bashkuara për operim të një fushate të fshehtë të mediave sociale që synonte të nxiste mosmarrëveshje përpara fitores së Donald Trumpit në zgjedhjet presidenciale të vitit 2016. “Wagner” ka dërguar kontraktorë ushtarakë në Libi, Siri dhe në disa vende afrikane, si dhe në Ukrainë.